اگر
چه قبر حقيقى سيدالشهدا (ع) در دلها و قلبهاست كه بناى آن از دوران
كودكى در سرزمين دل شيعيان و عاشقانش گذارده شد؛ اما مرقد شريف آن حضرت
همواره از آثار و بركات متعددى برخوردار بوده است .
ضريح مقدس و
حرم مطهر امام حسين (ع) يادگارى از جان نثارى و فداكارى او و يارانش در راه
خدا مىباشد. مرقدى كه جاى عترت آدميان براى ابد و دوام خواهد بود، و
سزاوار است كه اين بارگاه شريف و غمانگيز و شور آفرين، همواره زيارتگاه
مردم جهان شده و انسانها ، فداكارى و عشق و صفا را از خفتگان اين
مرقدهاى شريف ، سرمشق گيرند.
حرم حسين
كعبه دلهاست . و اين كعبه طوافگاه زائران و قبله اميدواران و دارالشفاى
دردمندان و پناهگاه توبه كنندگان و گنهكاران است.
آرى، عاشقان
كويش و دلباختگان رويش ، پروانهوار خود را در اطراف ضريح مطهرش گردانيده و
به آتش عشق و محبت او، پر و بال خويش را مىسوزانند و اشك شوق و اشتياق
بر چهره و رخسار مىافشانند، و بر مظلومى و مصيبتهاى او و خاندانش ناله
سر مىدهند براستى «اين چه شمعى است كه جانها همه پروانه اوست».
برگرد حريم
تو ، كه دست طلب ماست
چون دامن
شمعى است، كه پروانه بگيرد
فضل و شرافت
كربلا و مرقد مطهر سيدالشهدا (ع) چنان است كه امام صادق (ع) فرمود: «قبر
ابى عبدالله الحسين (ع) از آن روزى كه در آنجا دفن شد، باغى از باغهاى
بهشتى است» (1).
با ذكر اين
مختصر ، شايسته است جهت آگاهى و آشنايى با چگونگى حرم و مرقد شريف امام
حسين (ع) و تحولات عمارت شريف ، مطالبى به طور اجمال ذكر گردد.
محل دفن آن
حضرت كه همان گودال قتلگاه است ، اكنون داراى سقفى است كه روى آن صندوق
مبارك نهاده شده و روى صندوق ، ضريح در ميان روضه منوره ، و روضه نيز در
بين مسجد (مسجد بالا سر و مسجد پشت سر) و در طرف پايين پا در زاويه روضه
قبور شهدا مىباشد اين مجموعه هم اكنون حرم امام حسين (ع) را تشكيل
مىدهد، و حرم نيز ميان رواق و رواق در وسط صحن و صحن محور آبادانى زمين
كربلا بوده و مىباشد.
ضريح مقدس در
وسط واقع است و از نقره خالص ساخته شده كه در پيش روى آن با طلا و به خط
نسخ نوشته شده: «ولا تحسبن الذين قتلوا فى سبيل الله امواتا بل احياء عند
ربهم يرزقون»، و در بالاى سر، «آيه نور» نوشته شده است .
صحن
مطهر حسين (ع) داراى هفت باب است كه عبارتنداز:
1- باب قبله
كه ساعتى بر فراز آن نصب است ،
2- باب قاضى
الحاجات
3- باب زينبيه كه در حدود تل زينبيه قرار دارد
4- باب
سلطانى
5- باب بازار بزازها
6- باب سدره
كه در شمال صحن بوده و به بازار و اطراف راه دارد
7- باب صافى
كه به درب بين الحرمين نيز معروف است.
تاریخچه
:
از اخبار چنين بر مىآيد كه بارگاه حسينى هفت مرتبه - به
غير از عمارت موجود - بنا نهاده شده است .
عمارت اول:
بارگاه سيدالشهدا (ع) پس از ساختن قبر شريف آن حضرت براى اولين بار در
دوران بنى اميه بنا گرديد ، اخبار و روايات بسيارى آمده كه در زمان بنى
اميه سقفى بر روى مزار امام و مسجدى (ظاهراً توسط بنى اسد) نزديك آن
ساخته شد و تا زمان هارون الرشيد (سال 193 ) همچنان باقى بود.
عمارت دوم :
بعد از تخريب مرقد شريف ، توسط هارون ، در زمان مأمون خليفه عباسى، عمارت
دوم بنا شد، و تا سال 232 باقى بود .
اما از آن
سال تا سال 247 متوكل چهار بار امر به خرابى و انهدام قبر كرد، و اوقاف
حاير مبارك را برد و ذخاير آن را تاراج كرد.
عمارت سوم :
سومين بار مرقد مطهر امام به دست «منتصر» تجديد بنا شد، و تا سال 273 باقى
بود.
عمارت چهارم : تجديد بناى مرقد امام براى چهارمين بار به
دست محمد بن زيد بن حسن بن محمد بن اسماعيل بن زيد بن على بن الحسين بن
على بن ابيطالب ، ملقب به «داعى صغير» پادشاه طبرستان انجام گرفت.
عمارت پنجم :
بناى عضد الدوله ديلمى بود، كه در سال 369 بنا شد، و در زمان او بود كه
رواقى به دست عمران بن شاهين معروف به «رواق عمران» در حاير حسين ساخته
شد.
عمارت
ششم : ششمين بار بارگاه حسين به دست حسن بن مفضل بن سهلان ابومحمد
رامهرمزى ، وزير سلطان الدوله ديلمى نوسازى شد.
عمارت هفتم :
عمارت موجود است كه در سال 767 بعد از سرنگونى دولت آل بويه به سال 310 به
دستور سلطان اويس ايلخانى ساخته شد، و در سال 786 فرزندش احمد بن اويس
در تكميل آن كوشيد و تاريخ آن در بالاى محراب و نزديك سر شريف آن حضرت
نگاشته شده است . (2)
پی
نوشتها :
1- سيرهء امامان
(ترجمهء اعيان الشيعه ), علامه سيد محسن امين , ص 220ـ و زندگانى
چهارده معصوم ,
عمادزاده , ج 2 ص 137
2- وسائل الشيعه , شيخ حر عاملى , ج 10 ص 323
مداح اهلبیت ع